›
›

Belediyelere Finansman Alternatifi: Dış Kaynaklı Proje Kredisi

Proje kredisi veren çeşitli kuruluşlar hem ülke içinde hem de ülke dışında mevcut. Ancak finansman kaynağı yaratılması gereken projenin ölçeği büyüdükçe ülke içindeki alternatifler yetersiz kalmaktadır. Büyük finansman desteği gerektiren projeler için ülke dışındaki alternatiflerin dikkatle değerlendirilmesi önem kazanır. Bu alternatiflerin başında ise Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası (EIB), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) gibi uluslar üzeri kuruluşlar gelmektedir. 

Dünya Bankası

Dünya Bankası’nın Türkiye ile kurduğu ortaklığın stratejisi sürdürülebilir ve kapsayıcı ekonomik büyümeyi sağlayacak yapısal politikalara finansman desteği sağlamak üzerine kurulu. Ana başlıklar altında Dünya Bankası’nın Türkiye’de desteklediği projeler ekonomik büyüme, Avrupa Birliği uyum süreci, finans sektörü, rekabet gücü ve özel sektörün gelişmesi, emek piyasası, yoksulluk ve sosyal koruma, eğitim, sağlık, enerji ve iklim değişikliği, çevresel yönetim ve belediye hizmetleri ve afet önleme ve yönetimi olarak alt başlıklar altında özetlenebilir. Kentsel yenileme ve gelişim projelerinin finansmanı söz konusu olduğunda yoksulluk[1], sosyal koruma, çevresel yönetim, belediye hizmetleri[2] ile afet önleme[3] ve yönetimi başlıkları altında şimdiye kadar desteklenmiş projelerin incelenmesi önem arz etmektedir.

2009 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile imzalanan İstanbul Belediyesi Altyapı Projesi[4] anlaşmasında 2010-2014 yılları arasında sağlanmak üzere 336 milyon ABD doları tutarında bir kredi sağlanmıştır. Proje temelde katı atık yönetimi, göllerin temizlenmesi ve rehabilitasyonu, belediye hizmetlerinin risk ölçümü, altyapılarının güçlendirilmesi ve itfaiye departmanının geliştirilmesi gibi konulara eğiliyor. Ancak bunların yanı sıra pilot kentsel dönüşüm programı başlığında ele alınan konu kentsel dönüşüm programının fizibilite çalışmalarının ve microzonation[5] için finansman desteği de aynı proje kapsamında sağlanmıştır.

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2012 yılında Uluslar arası Finans Kurumu (IFC)’ndan aldığı 59 milyon dolarlık kredi[6] de göz önüne alındığında yerel ekonomik kalkınma ve kamu güvenliğinin arttırılması konusunda ciddi katkıları olacak olan kentsel yenileme projelerine Dünya Bankası kaynaklarından finans desteği ulaşılabilir bir hedef olarak karşımıza çıkmaktadır.

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) 

Türkiye’deki faaliyetlerine 2009 yılında başlayan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası bu süre içinde ülkede ulaşım, çevre, KOBİ’ler, enerji ve sağlık gibi oldukça çeşitli sektör ve konuda projelere finansman desteği sağlamıştır. Banka, enerjide bağımlılığın ortadan kaldırılması, özel sektörün altyapıya dâhil edilmesi ve ekonominin dayanak noktası olan küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin finansmana erişimlerinin kolaylaşmasına yardımcı olmak üzere Türkiye’ye gelmiştir. Kredi olanakları sağladıkları müşterileri arasında ticari bankalar, belediyeler ve KOBİ’lerin başı çektiği pek çok işletme bulunuyor ve bu kısa süre içerisinde toplam 80 civarında anlaşma yapmışlardır. Sağladıkları finansman alternatifleri hem borçlara hem de sermayelere doğrudan destek verebilmektedir. Projelerin yaklaşık yarısı işletme ve konutların enerji verimliliği dâhil olmak üzere sürdürülebilir enerji konusuna odaklanmıştır.
Türkiye’de finansman desteği sağladıkları en önemli projelerden biri İstanbul’da inşa edilen boğaz tüp geçididir[1]. Bu projede yol inşaatındaki ilk kamu-özel ortaklığını gerçekleştirmişlerdir. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası olarak kamu hizmetlerine daha fazla yatırım yapmak hedefleri arasında. 2012 yılının Nisan ayında belirledikleri Türkiye stratejilerinde kentsel altyapı yatırımlarına yönelik piyasa yaklaşımlarının desteklenmesine dikkat sarf edeceklerini belirtiyorlar.

Avrupa Yatırım Bankası (EIB)

Avrupa Yatırım Bankası, Türkiye’nin kalkınmasını ve AB’ye entegrasyonunu 1960’ların ortalarından beri destekleyen bir kurum olduğunu belirtiyor. Türkiye’ye 2000 yılından bu yana toplamda 19 milyar Avro kredi veren EIB, özellikle KOBİ’lerin desteklenmesi, ulaşım, çevre ve enerji projeleriyle ilgileniyor. Bunların yanı sıra deprem riskini azaltmaya yönelik projelere finansman desteği sağlamak konusundaki hedeflerini beyan ediyorlar.

Avrupa Yatırım Bankası’nın finansman sağladığı projelerden kentsel gelişim ve yenilemeyi ilgilendiren konularla ilgili olanların incelenmesi potansiyel finansman desteği konusunda fikir verecektir. Örneğin, 2012 Aralık ayında onaylanan 300 milyon Avroluk kredi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne verilmiştir ve konusu İstanbul’daki depreme dayanıksız binaların yenilenmesidir. Projenin tanımında bu proje kapsamındaki güçlendirmenin ya da gerekirse yenilemenin özellikle kamu binalarının (okul ve hastane gibi) depreme karşı dayanıklı hale getirilmesi için finanse edildiği belirtilmektedir[1].

Avrupa Kalkınma Bankası’nın kentsel dönüşüm projelerinin finansmanı konusunda sağladığı desteği göstermesi açısından İş Bankası’na sağlanan 200 milyon Avroluk krediyi de incelemek faydalı olacaktır. Projenin tanımında İş Bankası’na sağlanan kredi desteğinin Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilecek kentsel dönüşüm projelerinde değerlendirilmek üzere verildiği belirtiliyor[2].



[1] Dünya Bankası’nın verilerine dayanan çalışmalara göre Türkiye halkı için ciddi sorun teşkil eden sosyoekonomik eşitsizliklerin temelinde bireylerin kontrolü dışında kalan faktörler yatıyor. Örneğin, doğum yeri ve ebeveyn eğitimi servet dağılımındaki mevcut eşitsizliğin üçte birlik kısmını açıklıyor. Nesilden nesle aktarılarak derinleşen bu eşitsizlik gelir dağılımındaki eşitsizliği de tetikleyen fırsat eşitsizliğinin de temelinde yatıyor.

[2] Özellikle AB uyum yasalarının çerçevesinde sürdürülebilir çevresel yönetimi destekleyen projeler kentsel gelişim projelerini kapsamaktadır. Hızlı kentleşmenin kaçınılmaz yan etkilerinin ortadan kaldırılması için gereken kamu finansmanının sağlanması bu başlık altındaki projelerin arasındadır.

[3] Özellikle İstanbul’da yürütülen ISMEP projesi ile Pendik ve Bağcılar Belediyeleri’nin pilot projeleri özellikle kamu binalarının yeniden inşası ve depreme dayanıklı yaşam alanlarının üretimi Dünya Bankası’nın finansman konusunda öncelikli gördüğü projeler arasında.

[5] Çok küçük ölçekte risk haritasının çıkartılması

[6] Trafik yönetim sistemi ve yeni araçlara yönelik acil eylem planının finansmanına yönelik olarak Dünya Bankası’nın yan kuruluşlarından olan IFC tarafından verilmiş bir kredi. 

UĞUR KENTSEL DÖNÜŞÜM